Chyba większość z Was, właścicieli ogrodów, zadało sobie kiedyś pytanie: szmaragd, czy brabant? Te dwie najpopularniejsze na żywopłot odmiany tui są dostępne we wszystkich centrach ogrodniczych, sklepach budowlanych, a wiosną i jesienią można je zobaczyć nawet przy kasach w supermarketach.

Nie jestem wielkim fanem tui, ale również ja kiedyś stanąłem przed takim dylematem jako młody, niedoświadczony ogrodnik, który chciał szybko urządzić rodzicom ogród. Żywopłot od zachodniej strony działki był zaplanowany od początku. Oczywiście teraz postawiłbym na graba, ponieważ jego zimowa odsłona to wg mnie jeden z najpiękniejszych widoków. Kilkanaście lat temu wybrałem jednak tuję szmaragd. Dlaczego? Była łatwo dostępna, wszyscy sąsiedzi ją sadzili, nie znałem się jeszcze na roślinach. W końcu byłem szesnastoletnim dzieckiem.

Jaką tuję wybrać? Która odmiana tui jest najlepsza na żywopłot?

Tuje, Thuja occidentalis, inaczej żywotniki zachodnie, to zimozielone rośliny iglaste z rodziny cyprysowatych. Osiągnęły w Polsce ogromną popularność i znajdują się w prawie każdym ogrodzie. Mają również wielu przeciwników, ponieważ nieumiejętnie sadzone często psują piękny, polski krajobraz. To nie wina tui, lecz niewiedzy niedoświadczonych ogrodników. Tuje w lesie, nad brzegiem jeziora, czy w górach to zdecydowanie nieporozumienie.

Niewątpliwie żywotniki zachodnie mają też swoje zalety. W gęstych żywopłotach gniazdują ptaki, a także są one schronieniem dla wielu owadów. Umiejętnie posadzone i zaaranżowane mogą być prawdziwą ozdobą ogrodu. Jestem przekonany, że dobry architekt krajobrazu z pewnością wydobędzie piękno nawet z tui, która wśród projektantów zieleni jest niechcianą rośliną.

Dwie najpopularniejsze odmiany żywopłotowe to szmaragd i brabant i właściwie większość osób wybiera spośród nich. Są najłatwiej dostępne i dlatego mają przystępną cenę. Chyba nie ma centrum ogrodniczego, w którym nie znaleźlibyśmy tych dwóch odmian. Są jednak jeszcze inne.

• Thuja occidentalis ‚Aurescens’ – tuja wybarwia się na żółto, dorasta do 10 m wysokości, bardzo dobrze znosi cięcie, preferuje miejsca bardzo słoneczne, ponieważ wtedy najładniej się wybarwia.
• Thuja occidentalis ‚Columna’ – tuja smukła, ale wysoka o zwykłej, zielonej barwie, dorasta do 10 m wysokości.
• Thuja occidentalis ‚Holmstrup’ – niewysoka tuja dorastająca do 3 metrów wysokości, jest bardzo odporna na mróz, gęsta, stożkowa, nadaje się na nieformowane żywopłoty.
• Thuja occidentalis ‚Sunkist’ – tuja osiągająca nawet 2 metry szerokości, wybarwi się na żółto, dorasta do 5 metrów wysokości.
• Thuja plicata ‚Kórnik’ – polska odmiana o silnym wzroście, charakteryzuje się żółtymi końcówkami, wymaga żyznych i wilgotnych gleb.

Tuja brabant i szmaragd – porównanie

Tuja szmaragd jest uznawana za najelegantszą tuję. Jest bardzo gęsta, ale widać zarys każdej pojedynczej rośliny. Charakterystyczne są oddzielne czubki każdej z roślin. Ma piękny, szmaragdowy kolor. Cały rok jest soczyście zielona, nawet zimą.

Tuja brabant w przeciwieństwie do tui szmaragd tworzy zwarte gęste ściany i nie widać pojedynczych roślin. Można ją formować w przeróżne kształty i perfekcyjnie równe ściany. Lepiej znosi cięcie od odmiany Szmaragd. Nie jest tak soczyście zielona, a zimą lekko brunatnieje.

Tuja szmaragd bardziej nadaje się do eleganckich ogrodów ozdobnych, natomiast brabant dzięki stonowanej zieleni lepiej sprawdzi się w ogrodach naturalistycznych.

Tuje brabant są na początku szersze i szybciej stworzą szczelną ścianę. Na podobny efekt z tui szmaragd trzeba będzie poczekać dłużej. Nie wolno sadzić roślin gęściej niż co 60 – 80 cm, ponieważ spowoduje to rozwój chorób grzybowych, zniekształcenia i duszenia się roślin.

Ile kosztuje tuja brabant, a ile tuja szmaragd?

Ceny tui brabant i szmaragd znacznie się różnią. Tuję szmaragd o wysokości 50 cm można kupić już od 5 zł, natomiast za taką samą cenę dostaniemy odmianę brabant o wysokości 70 cm. Tuja o wysokości 1 metr to wydatek 15 zł za odmianę szmaragd i 11 zł za brabant. Odpowiednio tuje 1,5 m – 36 zł / 27 zł, a duże 2 metrowe sadzonki 90 zł / 70 zł. Można czekać na wiosenne promocje w sklepach budowlanych i supermarketach, ale kupowanie roślin jest tam bardzo ryzykowne. Nigdy nie ma pewności, że rośliny są wolne od chorób i szkodników, a także że właściwie o nie się dba. Lepiej zapłacić trochę więcej i kupić sadzonki z szkółki roślin ozdobnych. Często nawet w szkółkach są promocje na żywotniki.

Jaka alternatywa dla tui?

Zachęcam również do sadzenia innych żywopłotów zimozielonych. Istnieją odmiany bardziej szlachetne niż tuja, a nawet ładniejsze, które po prostu nie są tak popularne. Oto lista moich ulubionych zamienników tuj.

• Cis pośredni ‚Hicksi’ (Taxus x media) – W wieku 10 lat osiąga 2-3 metry wysokości, więc rośnie szybko jak na cisa. Ma ciemnozielony, elegancki kolor.
• Bukszpan wiecznie zielony (Buxus sempervirens) – Najbardziej elegancki krzew zimozielony, który chętnie był sadzony w ozdobnych ogrodach barokowych. Jego największą wadą jest to, że długo rośnie.
• Ostrokrzew ‚Meservy’ (Ilex meserveae) – Krzew liściasty zimozielony o pięknych kolczastych liściach. Jego największą ozdobą są czerwone owoce, które utrzymują się od jesieni do końca zimy.
• Laurowiśnia wschodnia (Prunus laurocerasus Caucasica) – Jedna z najbardziej mrozoodpornych laurowiśni, jednak dalej lubi przemarzać. Nadaje się w miejsca osłonięte, zaciszne. Bardzo dobrze znosi cięcie.
• Choina kanadyjska (Tsuga canadensis) – Mało znana roślina, a szkoda. Można z niej robić ogromne żywopłoty nawet do 10 metrów wysokości. Bardzo dobrze rośnie zarówno na słońcu, jak i w cieniu.